Buyuk Britaniyada o'qish uchun ko'plab imkoniyatlar orasida A.S Hornby Educational Trust Magistrlik stipendiyasi dasturi alohida o’ringa ega.
Har yili A.S. Hornby Educational Trust xalqaro ingliz tili oʻqituvchilariga Buyuk Britaniyaning eng nufuzli universitetlaridan birida TESOL boʻyicha magistrlik darajasini olish uchun grantlar ajratadi. Jamg'arma 1961-yilda "Zamonaviy ingliz tili lug'ati" bilan mashhur bo'lgan Albert Sidney Xornbi tomonidan butun dunyo bo'ylab ingliz tilini o'rganishni qo'llab-quvvatlash uchun asos solingan. Jamg‘arma lug‘at sotuvidan tushgan gonorardan moliyalashtiriladi va Buyuk Britaniyada rasman xayriya tashkiloti hisoblanadi.
Hornby stipendiyasi Buyuk Britaniyaning eng yaxshi universitetlarida TESOL magistraturasida bir yillik o'qishni moliyalashtiradi va yashash xarajatlari, aviachiptalar, viza va tasdiqlangan til imtihonlari xarajatlarini qoplaydi. Jamg‘arma talabalarga oylik stipendiya ham ajratadi. Jamg'armaning asosiy maqsadi - ingliz tilini xalqaro muloqot tili sifatida keng targ'ib qilish va stipendiyalarni eng ilg'or o'qitish usullariga o'rgatish; stipendiya dasturining bitiruvchilari hamjamiyatini va ularning o'z mamlakatlarida ingliz tilini o'qitishni isloh qilishga ta'siri va hissasini mustahkamlashdir.
Jamg'arma yetakchilik fazilatlari va ilg'or g'oyalarni ilgari surish va ularni hayotga tatbiq etish salohiyatiga ega o'qituvchilarga stipendiyalar beradi.
Hornby stipendiyasiga ega bo'lish uchun da’vogar OTMni tamomlagan bo'lishi va kamida uch yillik ingliz tilini o'qitish tajribasiga ega bo'lishi kerak. Talablari IELTS 6,5 ball yoki TOEFL 92 ballga to'g'ri keladigan B2 darajasidagi akademik tilni bilishdir
Tanlovdan o‘tish uchun nomzod arizani to‘ldirishi, Britaniya Kengashi va Hornby jamg‘armasi tomonidan suhbatdan o‘tishi va ingliz tilini bilish imtihonidan o‘tishi kerak, shundan so‘ng nomzodlar universitetning magistratura bosqichiga joy olish uchun ariza topshirishlari kerak bo‘ladi. E’tiborlisi, jamg‘arma tashkil etilganidan beri butun dunyodan ingliz tili o‘qituvchilari uchun 500 dan ortiq stipendiya ajratgan.
Biz Hornby stipendiyasining bir nechta bitiruvchilari bilan suhbatlashish imkoniga ega bo'ldik, ulardan biri Toshkentdagi Xalqaro Vestminster universitetida yuqori lavozimda ishlaydigan Erkin Muhamedovdir. O‘z yurtiga qaytgan Erkin O‘zbekistonning chekka hududlaridagi universitet o‘qituvchilarining baholash savodxonligini oshirish loyihasini amalga oshirish tashabbusi bilan chiqqan. Erkin maktab o‘qituvchilari uchun o‘zbek tilida darslik tayyorlashda ham yordam bergan. Hozirda Erkin Muhamedov universitetda katta o‘qituvchi, mamlakatimizdagi nufuzli xalqaro anjumanlardan birini tashkil etish qo‘mitasi rahbari.
Erkin Buyuk Britaniyada o‘qiganidan so‘ng erishgan muvaffaqiyatlari haqida gapirib, bo‘lajak Hornby stipendiatlariga foydali maslahatlar berdi:
“Hornbyi stipendiyasi bo'lish va jahon darajasidagi ta'lim olishim mening professional hayotimdagi eng yaxshi tajribadir. Men professorlar va boshqa xalqaro talabalar bilan muloqot qilish orqali Buyuk Britaniyada va undan tashqarida ta’lim haqida ko‘p narsalarni o‘rgandim. Britaniya universitetida o‘qish menga ingliz tilini o‘qitish va malakasini baholash bo‘yicha zamonaviy bilim va ko‘nikmalarni egallashimga yordam berdi. Ta'lim va tajribam tufayli shogirdlarim va hamkasblarimga foyda keltirdim. Eng muhimi, olgan bilimim yetakchilikka bo‘lgan ishonchimni mustahkamladi. Vatanimga qaytib, katta hamkasblar jamoasini boshqarish mas’uliyatini o‘z zimmamga oldim. Angliyada to'plangan barcha bilim, ko'nikma va tajriba mening ishimda foydali bo'ldi.
Bo‘lajak stipendiya sohiblariga universitet tomonidan taqdim etilgan resurslardan foydalanishni va atrofdagi barcha yangi narsalarni o‘rganishni qat’iy maslahat bergan bo‘lardim”, — dedi Erkin Muhamedov.
Buyuk Britaniyada yashash va o'qish yangi narsalarni o'rganish va hayotingizni yaxshi tomonga o'zgartirish uchun ajoyib imkoniyatdir. Buyuk Britaniyada xarajatlarning to'liq moliyalashtirilishi tufayli talaba uchun ta'lim arzon bo'ladi, shuningdek, muvaffaqiyatli martaba yo'lini qurish imkoniyati mavjud. Bundan tashqari, nufuzli Hornby stipendiyasini qo'lga kiritish vatanga foyda keltiruvchi lavozimlarga tayyinlash uchun nomzod bo’lishni ham anlatadi. Tajribali ingliz tili o‘qituvchisi Aleks Ulko uning hayotiga ijobiy ta’sir ko‘rsatgan Hornby stipendiyasi bilan bog‘liq tajribasi haqida bo’lishdi.
“1999 yilda Hornby stipendiyasini oldim, men uchun bu hayotimdagi yangi bosqich edi. Grant menga o‘zimga bo‘lgan ishonchimni oshirdi va o‘zimni qadrlashimga yordam berdi. Jamg‘arma tufayli men o‘zimni qo‘llab-quvvatlash uchun qoshimcha ish haqida o‘ylamasdan, faqat o‘qishimga e’tibor qaratish imkoniyatiga ega bo‘ldim. Shunday qilib, men ko'proq vaqt resursiga ega bo'ldim va uni faqat o'z-o'zini o'qitish, ko'ngillilar imkoniyatlari va amaliyotlar orqali tajriba va bilimlarni yaxshilashga sarfladim.
Buyuk Britaniyadan qaytganimdan so‘ng orttirgan ko‘nikma va tajribamdan to‘liq foydalandim. Men Britaniya Kengashi tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan o‘qituvchilarni tayyorlash bo‘yicha bir nechta loyihalarda ishtirok etganman, turli guruhlar talabalari uchun o‘quv materiallari va testlarni ishlab chiqdim va turli xil kurslarda yuzlab turli treninglar o‘tkazdim. Tarjimon va yozuvchi malakalarim oshdi. Yillar davomida men bir nechta kitoblar yozdim - o'zim va boshqa o'qituvchilar bilan hamkorlikda 40 dan ortiq maqolalar yozdim, turli mavzularda 20 ga yaqin qisqa metrajli filmlar suratga oldim.
Tajribali o'qituvchi sifatida men Hornby stipendiyasi g'oliblariga Buyuk Britaniyada o'qish davomida imkon qadar yangi odamlar bilan tanishishni maslahat beraman va shu tariqa hayotda doim qo'l keladigan muloqot ko'nikmalarini rivojlantiraman”, dedi Aleks Ulko.
Yaqinda qaytib kelgan A.S. Hornby Umida Hakimova Uorik universitetida adabiyot va yozma topshiriqlar orqali tanqidiy fikrlash va akademik yozish qobiliyatlarini rivojlantirganini aytdi. Umidaning so‘zlariga ko‘ra, har bir talaba o‘z professor-o‘qituvchilaridan bajarilgan topshiriqlar bo‘yicha fikr-mulohazalarini olgan va bu haqiqatan ham talabalar bilimining kengayishiga hissa qo‘shgan. Umida Hakimova Buyuk Britaniyada sifatli ta’lim olish imkoniyati yaratilgani uchun Hornby jamg‘armasiga o‘z minnatdorchiligini bildirib, O‘zbekistonda ingliz tilini o‘qitishni rivojlantirishga hissa qo‘shayotgan hozirgi faoliyati haqida ham gapirib berdi:
“Avvalo, men A.S. Hornby Educational Trust va Britaniya Kengashiga dunyoni ko'rish va dunyodagi eng nufuzli universitetlardan birida ta'lim olish imkoniyati uchun minnaytdorman. Vatanga qaytgach, maktabimizda ingliz tilini rivojlantirish bo‘yicha boshqa o‘qituvchilar bilan hamkorlikda loyiha boshladim. Ushbu loyiha doirasida ingliz tili o‘qituvchilari haftada bir marta uchrashib, dolzarb muammolarni muhokama qiladilar va o‘qitish muammolarining eng yaxshi yechimlarini topadilar. Suhbatning bunday xolis ko’rinishi o'qituvchilarga o'zlarining o'qitish uslubi bilan chambarchas bog'liq bo'lgan kamchiliklarini aniqlashga yordam beradi. Qolaversa, men ushbu loyihani yanada kengaytirib, O‘zbekistondagi boshqa maktab o‘qituvchilari orasida shunday yordam guruhlarini yaratishga yordam berishni rejalashtirganman.
Mening Hornby stipendiatlarig maslahatim ochiq bo'lishga harakat qiling, o'z tajribangizni baham ko'ring va boshqa talabalarning hikoyalarini tinglang. Turli mamlakatlardan kelgan odamlar bilan do‘stlik insonning dunyoqarashini kengaytiradi, madaniyatlararo tushunchalarini shakllantiradi”, — deya xulosa qildi suhbat so‘ngida Umida Hakimova.
2018-yilgi Hornby stipendiyasi sovrindori Elyanora Menglieva Buyuk Britaniyada TESOL bo‘yicha magistrlik darajasini olish yo‘li bilan o‘rtoqlashdi. Elyanora hozirda Mercy Corps Uzbekistan tashkilotida O‘zbekistondagi McGovern-Dole xalqaro oziq-ovqat dasturining ta’lim va ovqatlanish bo‘yicha direktor o‘rinbosari lavozimida ishlaydi. Ushbu dastur maktabgacha yoshdagi bolalarning davomatini yaxshilash, erta yoshdagi bolalarning savodxonligini oshirish, maktabgacha ta’lim muassasalari xodimlari, jumladan, qishloq joylarda o‘qituvchilar uchun treninglar o‘tkazishga qaratilgan.
“Avvalo, Hornby stipendiyasi oʻqituvchilik sohasidagi bilimlarimni yanada kengaytirish imkonini berganini taʼkidlamoqchiman. Albert Hornby jamg'armasi tufayli men Britaniya universitetlari har tomonlama rivojlanish uchun turli imkoniyatlarni taklif qilishini bilib oldim - masalan, turli mamlakatlardan o'qish uchun kelgan talabalar bilan muloqot qilish orqali "madaniyatlararo kompetentsiyani" yaxshilash haqida. Eng nufuzli universitetlardan birida olingan yangi bilimlar ingliz tilini o‘qitish, pedagogik salohiyatni rivojlantirish va bilimlarni baholash bo‘yicha tajribamni boyitdi. Bundan tashqari, men o'quv tadqiqotlari haqida juda ko'p bilimlarga ega bo'ldim, bu menga kasbiy va ilmiy faoliyatimda yordam berdi. Agar bir kun hayotimni yaxshi tomonga o'zgartirgan Hornby stipendiyasini qo'lga kiritmaganimda, bularning hech biri sodir bo'lmasdi, buning uchun men juda minnatdorman.
O‘quvchilarda mustaqil bo’lishga va o‘z-o‘ziga ishonish kabi fazilatlarni shakllantirishni tavsiya qilaman, bu ularning kelajakdagi faoliyatida ko’mak bo‘ladi. Shuningdek, har qanday mavzu bo‘yicha savollar tug‘ilganda Uorik universiteti professor-o‘qituvchilaridan doimo akademik yordam olish imkoniyatidan foydalaning”, — ta’kidladi Elyanora Menglieva.
Bugungi kunda zamonaviy dunyoda chet tilini o'rganish zamonaviy muvaffaqiyatli shaxsning eng muhim tarkibiy qismlaridan biridir. O‘zbekistonda esa har kuni ingliz tilini o‘rganishga bo‘lgan ehtiyoj ortib bormoqda. Keng dunyoqarashga ega bo‘lgan tajribali ingliz tili o‘qituvchilari esa tilni keng tarqatishga yordam berishadi. Shu tariqa, Nofilologik universitetlar ingliz tili o‘qituvchilari uyushmasining tashabbuskori va rahbari Kamila Tangirova o‘zining muvaffaqiyat tarixini so‘zlab berdi va bo‘lajak Hornby stipendiyasi sohiblari uchun o‘z maslahatlari bilan o‘rtoqlashdi.
“Hornby stipendiyasi va Britaniya Kengashi menga oʻz mutaxassisligim boʻyicha barcha zarur koʻnikma va tajribalarni berdi, shu tufayli bugunga qadar oʻz bilimlarimni yurtimizda ingliz tilini oʻqitishni takomillashtirish maqsadida foydalanmoqdaman. Britaniyadagi ta'lim mening ilmiy salohiyatimni rivojlantirishga va o'qituvchilik maqomimni yaxshilashga yordam berdi. Bugungi kunda men Ingliz tili o‘qituvchilariga malaka oshirishda yordam berish maqsadida tashkil etilgan UzTESPING (Uzbekistan Teachers for Specific Purposes English Integrated Networking Group) uyushmasi faoliyatini boshqaraman. Loyiha ESP o'qituvchilari uchun treninglar, uchrashuvlar, vebinarlar tashkil etishga qaratilganligi sababli, u O'zbekistonda ham, xorijda ham aloqa o'rnatish imkoniyatini beradi.
Nufuzli Hornby stipendiyasini olish menga muvaffaqiyatli martaba qurishga yordam berdi, buning uchun fond va Britaniya Kengashidan minnatdorman. Men bo'lajak Hornby nomzodlarga ulkan ilmiy resurslardan unumli foydalanishni maslahat bergan bo'lardim. Uorik universiteti o'z talabalari uchun katta imkoniyatlarni taklif etadi va ulardan haqiqatan ham unumli foydalanish kerak. Qolaversa, o‘qish davrida ochiqligim va muloqot qilish qobiliyatim menga katta yordam berdi. Shaxsiy tajribamdan kelib chiqib, shaxsiy qiziqishlar va tanishlar doirasini kengaytirishdan kelib chiqqan holda turli to‘garaklar bilan shug‘ullanishni tavsiya qilgan bo‘lardim. Shuni ham bilish kerakki, talaba universitetning darsdan tashqari loyihalarida qanchalik ko'p ishtirok etsa, uning tanqidiy fikrlash darajasi shunchalik yuqori bo'ladi. Bu esa ham akademik, ham boshqa yutuqlarga ta'sir qiladi, - deya xulosa qildi Kamila Tangirova.
Bugungi kunda ingliz tili o‘qituvchilari uchun magistratura ta’limi ularning malakasini oshirishda, ular o‘z mamlakatlarida ingliz tilini keng tarqatishida va o‘rganishga hissa qo‘shishlarida muhim o‘rin tutadi. Hornby Educational Trust kabi ta’lim jamg‘armalari tajribali o‘qituvchilarga Buyuk Britaniyadagi eng yaxshi universitetlardan birida magistr darajasida o‘z malakalarini oshirishda yordam beradi.
2023-2024 o'quv yilida stipendiyalar Exeter universitetida o'qishadi. Ushbu universitetda Hornby dasturi bo'yicha o'qish uchun abituriyentlarni tanlash jarayoni allaqachon davom etmoqda.